Culinaire omzwervingen door de dalen van Karinthië: van het vlees van koeien uit de Alpenweiden tot en met ‘Zirbenschnaps’ valt daarbij veel te ontdekken – en te proeven!
Oorspronkelijk bestond de Karinthische keuken uit eenvoudige, vaak stevige boerenkost met veel granen, melkproducten en groenten. Het ontbijt bestond voornamelijk uit melk met 'Sterz' (een polenta-achtig gerecht), de lunch bestond uit soep met daarna verschillende soorten noedels, en bij zwaar werk werden er ook reuzelkoeken geserveerd. Al deze 'ingrediënten' zijn ook in de moderne Karinthische keuken te vinden – maar nu beschikken de huishoudens over een groot aantal kwalitatief hoogstaande basisproducten. Niet geheel toevallig zijn er tussen het Lesach- en het Lavanttal intussen meer verwenregio's, met producten die door steeds meer kwaliteitsbewuste genieters gewaardeerd worden.
Het wordt wel het 'Paradijs van Karinthië' genoemd en het is een waar luilekkerland: In het vlakkere zuidelijke deel van het dal, waar ooit uitgebreide wijnbouw plaatsvond – een traditie die in de afgelopen jaren met veel succes opnieuw tot leven gewekt werd – en waar het landschap in één grote vruchtbare boomgaard verandert, ligt het benedictijnenklooster St. Paul, een eeuwenoud cultureel centrum van de regio. En rond St. Andrä, een van de oudste dorpen van Karinthië, is de tot ver over de landsgrenzen bekende Lavanttaler aspergeteelt geconcentreerd.
De Zogglhof bij St. Paul vormt als vestigingsplaats van de vereniging 'Mostbarkeiten' en van een fruitteeltmuseum het culinaire centrum van de regio, dat vooral scoort met zijn lokale verwennerijen: de appels uit het Lavanttal dragen namen als maschanska, renet, bohnapfel, enzovoorts. Ze vormen de basis voor mousserende most, appelsap van één enkel appelras, lekkere appelfrizzante en appelazijn, en zijn in de wijde omtrek beroemd. Niet geheel toevallig vormt de appelmost uit het Lavanttal ook de basis voor een van de verwenregio's van Oostenrijk. Meer dan 500.000 fruitbomen veranderen het hele dal in de voorzomer in één grote bloesemzee – die via vele wegen met traditionele wijnhuisjes er langs te verkennen is.
Vanaf Lavamünd, waar de Lavant uitmondt in de Drau, die vlak daarna Karinthië verlaat en richting Slovenië stroomt, vormt het Jauntal een landstreek die zich naar het westen uitstrekt en meteen twee Oostenrijkse verwenregio's herbergt. De Jauntaler salami en de Jauntaler hadn (boekweit) drukken hier al een tijdje hun stempel op de landschappelijke en gastronomische seizoenen. Met zijn zachtroze bloeiwijze verandert de boekweit de regio tussen Neuhaus en Globasnitz in de voorzomer in een ingetogen idylle, die gevierd wordt met het 'Hadnblütenfest' – dit 'boekweitbloesemfeest' is een goede gelegenheid om u in de café-restaurants in de regio tegoed te doen aan de grote verscheidenheid aan boekweitgerechten!
Men kan dan meteen ook een lekkere boerensalami mee naar huis nemen, het tweede vooraanstaande product van het Jauntal. Het salamifeest in Eberndorf biedt in augustus trouwens de gelegenheid tot proeven en vergelijken. Net als het Jauntal is ook het tussen Ferlach en Rosegg in het westen liggende Rosental tweetalig. De mix van Sloveense en Duitse invloeden verrijkt zo ongeveer alle levenssferen - van de keuken tot aan de kerk. Zo wordt het zoete Karinthische gebak, de Reinling, hier vaak 'Pohača' en het broodbeleg 'Verhackerte' ook 'Sasaka' genoemd. Vanwege de teelt van carnica-bijen en de productie van fantastische honing heeft het veelgeprezen Rosental ook naam gemaakt als verwenregio.
Paolo Santonino, de bereisde fijnproever en secretaris van de bisschop, die in de 15e eeuw in opdracht van de patriarch van Aquileia drie inspectiereizen naar Karinthië maakte, gaf in zijn verslagen al hoog op van de kwaliteit van de vis in het Gailtal en in de Pressegger See.
En ook tegenwoordig geniet men graag van een zalmforel, een forel of een vlagzalm in de restaurants in de regio, of neemt men vers gevangen vis mee naar huis uit een van de verschillende viskwekerijen. In de verslagen van de bisschoppelijke fijnproever zijn overigens ook al verwijzingen te vinden naar de twee huidige karakteristieke producten uit de regio, die tegenwoordig ook de basis vormen van een van de Oostenrijkse verwenregio's: Het Gailtaler spek en de Gailtaler almkaas hebben al jarenlang hun eigen culinaire feesten in de regio (in juni en september), die telkens weer duizenden bezoekers trekken. Het spek moet trouwens minstens zes weken lang aan de lucht drogen, om aan de hoge kwaliteitseisen te voldoen, waardoor het product een uniek merk in Europa geworden is!
En ook de pittige kaas uit de Gailtaler kaasmakerijen moet voldoen aan strenge voorwaarden. Het derde culinaire feest trekt sinds een aantal jaren vele belangstellenden naar Nötsch, namelijk het in oktober plaatsvindende Polentafeest, waarbij alles draait om het goudgele maïsgries en zijn heerlijke producten. Ook heerlijk is de Gailtaler 'Kirchtagssuppe', die ook wel 'saure Suppe' (zure soep) of gele soep genoemd wordt en die geserveerd wordt bij traditionele evenementen zoals de 'Kirchtag' en het zogenaamde 'Kufenstechen' (tonsteken). De soep wordt bereid met verschillende soorten vlees en met veel room en kruiden, en vormt een vast onderdeel van de culinaire tradities door het jaar heen.
Tussen Heiligenblut en Winklern hebben geëngageerde schapenboeren zich verenigd tot het samenwerkingsverband Arge Glocknerlamm. De weides waarop hun dieren grazen, strekken zich uit tot aan de gletsjergebieden op grote hoogte, zodat hun voer sappig en kruidig is en het vlees van de schapen beroemd is om zijn kwaliteit.
Lamsvlees, dat toch al een van de gezondste vleessoorten is (weinig vet, veel eiwitten en mineralen, enz.) krijgt door het grazen op deze hooggelegen Alpenweiden een bijzondere smaak van kruiden en Alpengrassen. Vers vlees en leverkaas, gerookte producten en worstjes – jaarlijks zijn er tijdens het derde weekend van september veelsoortige en originele lamsvleesspecialiteiten te proeven en te ervaren tijdens het Glocknerlamm-feest in Heiligenblut.
Het noordoosten van Karinthië met het Gurk-, het Görtschitz- en het Metnitztal, ligt weliswaar op enige afstand van de grote toeristenstromen rond de zwemmeren, maar biedt cultuurhistorische juweeltjes, pure natuur en culinaire verlokkingen die hun gelijken niet kennen. Vooral vanwege de heerlijke noedelspecialiteiten, het aan de lucht gedroogde spek en de delicatessen van zoetwatervis is een bezoek aan het lieflijke, bosrijke heuvelland van de 'Norische regio' zeer de moeite waard voor fijnproevers! De bezoeker loopt zo ongeveer in de voetsporen van de heilige Hemma, als hij een bezoek brengt aan een van de succesvolle Hemmaland-Wirte, de gastheren en -vrouwen die zich vooral ten doel stellen gebruik te maken van het rijke aanbod aan wild van het Gurk- en het Metnitztal (verwenregio ‘Metnitztaler Wild’).
En in het Gurktal werd het spek van de plaatselijke kwaliteitsvarkens beloond met een eigen merknaam: waarbij het Gurktaler 'luchtgerookte' spek in tegenstelling tot het Gailtaler spek niet gerookt is, maar gewoon maandenlang gedroogd is! Görtschitztaler melk en het Midden-Karinthische blondvee zijn te vinden tussen Brückl en Klein St. Paul – het systeem om van traditionele levensmiddelen culinaire specialiteiten te maken, is meestal gelijk: Enkele vindingrijke (kleine) boeren wijden zich aan het zich specialiseren in een bepaald product, dat ze dan gezamenlijk verder veredelen en met steeds meer succes op de markt brengen.
Kräutersaibling
Het nationale park Nockberge, dat met zijn ronde bergtoppen bekendstaat als het ideale wandelgebied voor gezinnen, is 216 vierkante kilometer groot. De sparren-, lariks- en arvenbossen behoren tot de grootste van de oostelijke Alpen – het is dus niet toevallig dat de 'Zirbenschnaps' (een borrel van denappel), een geestrijke regionale specialiteit is. Het Karinthische Alpenrund of het 'Nockberge Almrind' is ook een kwaliteitsproduct, dat men zich hier beslist eens moet laten voorzetten! Te midden van de Tschiernock, de Mirnock en de Millstätter Alpe ligt het op een na grootste, het diepste en daardoor ook het waterrijkste meer: de Millstätter See.
De zalmen, snoeken, meervallen, zeelten enz. uit de Millstätter See en de door kweek opnieuw geïntroduceerde 'Karinthische Laxn', een bijzondere meerforel met roodachtig vlees en een heerlijke smaak, vormen niet alleen in het Nockgebied een verrijking voor de menukaarten van de plaatselijke gastronomie. Het samenwerkingsverband 'Arge Oberkärntner Fisch' heeft zich ten doel gesteld het kweken en de verkoop van plaatselijke zoetwatervissen te bevorderen en heeft al heel wat successen geboekt. In Feld am See in het Gegendtal wordt medio augustus bovendien het 'visfeest' gehouden, een tentoonstelling waar de kwaliteit van de Karinthische viskwekerijen getoond wordt – en waar u die niet alleen kunt zien, maar ook kunt proeven!
Van topgastronomie aan de oevers van de Wörthersee tot aan gezellige wijnterrassen en degelijke herbergen – de gastronomie in het centrale deel van Karinthië heeft veel te bieden. Bovendien mogen ook de vele kleine en middelgrote producenten, van wie de specialiteiten te vinden zijn op de borden van de herbergen en vaak ook op de boerenmarkt op de Benediktinerplatz in Klagenfurt of de St.-Josephs-Platz in Villach, niet vergeten worden:
Afhankelijk van het seizoen ruikt het daar naar spek en worstjes, naar mierikswortel, boerenbrood en gebak, naar kaasspecialiteiten zoals de 'Glundenen' en 'Bröseltopfen', een soort uitgelekte kwark die in Karinthische noedels gebruikt wordt. De Alpen-Adria-gedachte is hier bovendien al lang ingeburgerd: Zo zijn hier schapenmelkspecialiteiten uit Neder-Karinthië en visdelicatessen uit Opper-Karinthië te vinden naast vis- en kaaskraampjes uit Italië, een fruitteler uit het Sloveense Goriska Brda, en nog veel meer aanbod voor de culinair geïnteresseerde consument.